Ertesi Gün Hapı Doğru Kullanım, Yan Etkiler ve Bilmeniz Gereken Her Şey

Ertesi gün hapı, acil durumlarda kullanılan bir doğum kontrol yöntemidir. Korunmasız cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede alındığında gebeliği önlemede en etkili yöntemlerden biridir.

Korunmasız cinsel ilişki yaşandığında veya kullanılan doğum kontrol yöntemi başarısız olduğunda (örneğin prezervatifin yırtılması ya da doğum kontrol haplarının unutulması gibi durumlar) ya da rıza dışı cinsel ilişki (tecavüz) gerçekleştiğinde kullanılabilir.

Ertesi Gün Hapı Doğru Kullanım, Yan Etkiler ve Bilmeniz Gereken Her Şey

Ertesi Gün Hapı Nedir?

Bir tür acil doğum kontrol yöntemidir. Acil doğum kontrolü, düzenli doğum kontrol yöntemleriyle aynı şey değildir. Sadece korunmasız cinsel ilişki yaşandığında ya da mevcut doğum kontrol yöntemi başarısız olduğunda geçici bir çözüm olarak kullanılır. Uzun vadeli ve düzenli doğum kontrol yöntemleri değildir. Gebeliği önlemenin daha etkili yolları arasında doğum kontrol hapları, rahim içi araçlar (RİA) ve doğum kontrol implantları bulunur.

Ertesi gün hapına ihtiyaç duyulabilecek bazı durumlar şunlardır:

• Hiçbir doğum kontrol yöntemi kullanılmadan cinsel ilişkiye girilmesi.
• Doğum kontrol yönteminin başarısız olması; prezervatifin yırtılması, doğum kontrol haplarının unutulması veya doğum kontrol iğnesinin zamanında yapılmaması gibi.
• Rıza dışı cinsel ilişki (tecavüz).

Acil doğum kontrolü hakkında bilinmesi gereken en önemli şey, hapın ne kadar erken alınırsa o kadar etkili olduğudur. Her ertesi gün hapının kendine özgü bir kullanım süresi olsa da araştırmalar, her iki türün de korunmasız cinsel ilişkiden sonraki ilk 24 saat içinde alınmasının en etkili sonuçları verdiğini göstermektedir.

Ertesi Gün Hapının Türleri Nelerdir?

ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanan iki ana ertesi gün hapı türü vardır. İkisi de ağız yoluyla alınır. Daha az yaygın olan üçüncü bir yöntem ise kombinasyon doğum kontrol haplarının kullanılmasıdır.

1. Levonorgestrel İçeren Ertesi Gün Hapları

Levonorgestrel içeren haplar (bir tür progestin hormonu), korunmasız cinsel ilişkiden sonraki üç gün (72 saat) içinde en iyi şekilde çalışır. Çoğu eczaneden reçetesiz olarak satın alınabilir. Fiyatları değişkenlik gösterse de hepsi aynı şekilde çalışır.

Yaygın markalar şunlardır:

• Plan B One-Step®
• My Choice™
• Option 2®
• Take Action™
• Aftera®
• Preventeza™

2. Ulipristal Asetat İçeren Haplar

Ulipristal asetat içeren haplar, korunmasız cinsel ilişkiden sonraki beş güne (120 saat) kadar etkilidir. Ancak bu haplar yalnızca reçeteyle temin edilebilir. Doktor reçetesiyle alınıp, gerektiğinde kullanılmak üzere saklanabilir. Bu tür ilaçların en yaygın marka adı ella® dır.

3. Kombine Doğum Kontrol Hapları 

Bu yöntem, östrojen ve progestin içeren doğum kontrol haplarının belirli bir dozda alınmasıyla uygulanır. Diğer iki yöntemden farklı olarak, bu yöntemde genellikle iki doz alınması gerekir. Normal bir doğum kontrol hapının daha yüksek dozda alınmasıdır. Kullanılacak tam dozaj ve haplar arasındaki zaman aralığı hakkında sağlık uzmanı veya eczacı ile görüşmek önemlidir. Bu yöntem, tıbbi danışmanlık alınmadan uygulanmamalıdır.

Ertesi Gün Hapı Nasıl Çalışır?

Ertesi gün hapı gebeliği sona erdirmez. Bunun yerine, bir tür acil doğum kontrol yöntemi olarak gebeliği önler. Ertesi gün hapının ana işleyiş mekanizması, yumurtlamayı  önlemek veya geciktirmektir. Eğer yumurtlama gerçekleşmezse, hamilelik meydana gelemez.

Ertesi gün hapı, zaten oluşmuş bir hamileliği sonlandırmaz.

Ertesi Gün Hapı Ne Kadar Etkilidir?

Acil doğum kontrol haplarının tüm türleri, ne kadar erken alınırsa o kadar etkili olur.

İdeal olarak, korunmasız cinsel ilişkiden sonraki ilk 24 saat içinde alınmalıdır. “Ertesi gün hapı” adı verilmesine rağmen, ilacı almak için ertesi sabaha kadar beklemenize gerek yoktur.

Korunmasız cinsel ilişkiden sonra hamile kalma konusunda endişeleriniz varsa, en kısa sürede acil doğum kontrolü almak en iyisidir.

Ertesi Gün Hapı Kullanıldığı Halde Hamile Kalınabilir mi?

Evet. Mükemmel kullanımda bile ertesi gün hapı hamileliği kesin olarak önlemez.

Ertesi Gün Hapını Ne Zaman Almalıyım?

Ertesi sabaha kadar beklemenize gerek yoktur. Acil doğum kontrol hapları, korunmasız cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede alındığında en etkili şekilde çalışır. Farklı ilaç türlerine göre zaman aralığı değişebilir:

• Levonorgestrel (Plan B): Korunmasız ilişkiden sonraki 3 gün (72 saat) içinde alınmalıdır. Bekledikçe etkisi azalır.
• Ulipristal (ella®): Korunmasız ilişkiden sonra 5 gün (120 saat) içinde alınabilir. Ne kadar erken alınırsa o kadar etkili olur.
• Kombine doğum kontrol hapları: Korunmasız ilişkiden sonra 5 gün içinde alınabilir. Ancak farklı doğum kontrol hapları arasında içerik değişebileceği için dozaj ve zamanlama konusunda doktorunuza danışmanız gerekir.

  

Riskler / Faydalar

Ertesi Gün Hapının Riskleri Nelerdir?

Acil doğum kontrolü için güvenli ve etkilidir. Gelecekte hamile kalma şansınızı etkilemez veya doğurganlığınıza zarar vermez.

Ancak bazı yan etkileri olabilir. Ertesi gün hapı aldıktan sonra görülebilecek belirtiler şunlardır:

• Adet döngüsünde değişiklikler (adetiniz beklenenden daha erken veya daha geç olabilir).
• Hafif vajinal kanama (lekelenme).
• Mide bulantısı ve kusma.
• Yorgunluk (halsizlik).
• Baş ağrısı ve baş dönmesi.
• Göğüs hassasiyeti.
• Karın ağrısı veya kramp.

Çoğu kişide yan etkiler hafiftir. Ancak, daha şiddetli belirtiler fark ederseniz veya ertesi gün hapı aldıktan sonra endişe duyuyorsanız, sağlık uzmanınıza danışmalısınız.

Ertesi Gün Hapının Başarısız Olma Nedenleri Nelerdir?

En yaygın başarısızlık nedeni, hapın geç alınmasıdır. Acil doğum kontrolünü mümkün olan en kısa sürede almak en iyi seçenektir. Diğer başarısızlık nedenleri şunlardır:

• Hapı aldıktan sonraki iki saat içinde kusmak (Bu durumda, yeniden bir doz almak gerekebilir).
• Aşırı kilo veya yüksek vücut kitle indeksi (BMI) (Levonorgestrel içeren haplar fazla kilolu kişilerde daha az etkili olabilir).
• Diğer ilaçlarla etkileşim (Bazı ilaçlar ertesi gün hapının etkisini azaltabilir, örneğin bazı barbitüratlar veya St. John’s Wort bitkisi).

İlginizi Çekebilir:

• Sirkadiyen Ritim: İçsel Saatinizin Bilimi ve Sağlığınıza Etkileri
• İlişkide Romantik Manipülasyon Nasıl Anlaşılır? 10 İnce İfade

Ertesi Gün Hapı Aldıktan Sonra Kanama Olur mu?

Acil doğum kontrolü aldıktan sonra hafif kanama (lekelenme) yaşayabilirsiniz. Bu, herkeste görülmez ve genellikle endişe verici bir durum değildir. Ancak, kanamanız çok yoğun olursa veya adet gecikmesinden sonra kanama fark ederseniz, doktorunuza danışmalısınız.

Ertesi Gün Hapı Adet Gecikmesine veya Adet Döngüsünü Bozabilir mi?

Evet, ertesi gün hapı bir sonraki adet döngünüzü düzensiz hale getirebilir. Eğer adetiniz gecikirse veya anormal bir şekilde gerçekleşirse, bir gebelik testi yapmalı ve sağlık uzmanınıza danışmalısınız. Eğer adet döngünüz normale dönmezse, doktorunuz bir kontrol yapabilir.

Ertesi Gün Hapının Çalışmadığını Gösteren İşaretler Nelerdir?

Eğer ertesi gün hapı korunmasız cinsel ilişkiden hemen sonra alınırsa genellikle çok etkilidir. Ancak, hapın çalışmadığını gösteren en önemli belirti adet gecikmesidir.

• Adetiniz beklediğiniz tarihten 7 gün (bir hafta) veya daha uzun süre gecikirse, bir gebelik testi yapmanız önerilir.

Ne Zaman Doktora Başvurmalıyım? Ertesi Gün Hapını Aldıktan Sonra Doktora Gitmeli miyim?

Çoğu durumda, ertesi gün hapını aldıktan sonra doktorunuza gitmenize gerek yoktur. Ancak, şu durumlarda bir sağlık uzmanına danışmalısınız:

• Adetiniz beklediğiniz tarihten bir hafta gecikirse (Bu, gebelik belirtisi olabilir).
• Şiddetli karın ağrısı veya yoğun vajinal kanama yaşarsanız (Düşük veya dış gebelik belirtisi olabilir).

Ertesi gün hapı, düzenli bir doğum kontrol yöntemi değildir. Bu yüzden, size en uygun doğum kontrol yöntemini belirlemek için doktorunuza danışabilirsiniz.