Sanat Tarihini Değiştiren Tartışmalı Sanat Eserleri Blogumuzda son birkaç yüzyılın en cesur sanatçılarından öne çıkanlarını paylaştık.
Tarih boyunca sanatçılar tartışmalara neden olmuş, toplumdaki hakim yapıları yıkmaya çalışmış, insanları hayata farklı bakmaya teşvik etmiştir. Sonuçta sanatçının görevi, eserleriyle yeni bakış açıları yaratmak değil mi? O halde sanat dünyasının en cesur provokatörlerinden bazılarıyla tanışın.
İlginizi çekebilir:
Édouard Manet, Le Dejeuner sur l’Herbe, 1863
Édouard Manet, Le Dejeuner sur l’Herbe, 1863
Bu ünlü tablo, 1863’te Paris’teki Salon tarafından reddedildi ve onun yerine Salon des Refusés’de sergilendi. Burada oldukça büyük bir skandal yarattı. Çevresinde o dönemin kıyafetlerini giyen tamamen giyinik erkeklerle çevrili çıplak kadının utanmaz varlığı sanat dünyasını ve kamuoyunu skandala sürükledi. Manet’nin bu tablodaki üslubu bile şok edici olarak değerlendirildi; çünkü o, o dönemde alışılagelmiş olandan çok daha acımasız bir şekilde aydınlık ve karanlık arasında kontrastlar yaratmıştı. Manet’in Le Dejeuner sur l’Herbe’de geleneksel yöntemlere uymayı reddetmesi, çoğu zaman Modern Sanat’ın çıkış noktası olarak kabul edilir.
Marcel Duchamp, Fountain, 1917
Modern ve kavramsal sanatta yaygın olarak bir dönüm noktası olarak kabul edilen Duchamp, 1917’de Çeşme’yi yarattı. Banyo duvarından bir pisuvarı alıp yan çevirdi ve üzerine “R. Mutt” yazdı.
20. yüzyılın tartışmasız en tartışmalı sanat eseri olan Fountain (Çeşme), mükemmel bir ‘hazır yapıt’tır. Sanatçı onun sanat olduğuna karar verdiği için sanat eserine dönüştürülen gündelik bir nesnedir. 1917’de Marcel Duchamp, yeni kurulan Bağımsız Sanatçılar Derneği’ne bir pisuar sundu. Dernek, Çeşme’nin bir sanat eseri olarak kabul edilemeyeceğini öne sürerek bu teklifi reddetti. Duchamp Çeşmesi, “bir şeyi sanat eseri yapan nedir?”, “sanat kurumlarının sanatı değerlendirme ve nitelendirmedeki rolü nedir?” gibi sayısız önemli soruyu gündeme getirdi. Bunlar 20. yüzyıldan günümüze kadar sanatın yönünü belirleyen sorulardır.
Duchamp, önceden yapılmış ortak bir nesneyi seçerek, bir şeyi sanat yapan şeyin ne olduğuna dair yaygın varsayımları test etti. Çeşme kavramsaldı, çünkü sanatsal kalitesi ve değeri büyük ölçüde izleyicileri düşündürme, açık konuşmalar yapma ve ne anlama geldiği konusunda fikir ayrılığına düşürme kapasitesinden geliyordu. Eleştirmenlerin adil payı ile o dönemde büyük bir kargaşaya neden oldu.
Bugün eser, Kavramsal sanatın gelişiminde önemli bir dönüm noktası ve geleceğin sanatçıları için büyük bir sıçrama noktası olarak görülüyor. Duchamp, Fountain aracılığıyla, önceden yapılmış, bulunmuş nesnelerin kullanımıyla simgelenen bir sanat formu olan Readymade’i de tanıttı.
Pablo Picasso, Guernica, 1937
Resimleri Kübist hareketi oluşturan ve soyutlamayla ilgili ilk ve en bilinen deneylerden bazılarını gerçekleştiren Pablo Picasso, birçok açıdan devrim niteliğinde bir sanatçıdır.. Ancak Guernica bu listede çok farklı bir nedenden dolayı yer alıyor. Bu, bir resmin, halkın duyarlılığı ve siyasi irade üzerinde sahip olabileceği gücün ve etkinin bir kanıtıdır.
Guernica, İspanyol Milliyetçileri tarafından emredilen ve Naziler ile İtalyan Faşistleri tarafından yürütülen Bask kasabası Guernica’nın bombalanmasının muazzam ve tüyler ürpertici bir tasviridir. Tablo savaşın, şiddetin, ölümün, yangının ve parçalanmanın vahşeti ile doludur. Çarpıcı tek renkli griler ve siyahlar, parçanın kasvetli atmosferine katkıda bulunuyor.
Picasso bunu İspanya’daki antifaşist dava için para toplamayı amaçlayan bir sergide sergilemek üzere yaptı ve Franco rejimi devrilene kadar orada sergilenmesine izin vermedi. Şimdiye kadar yaratılmış en güçlü savaş karşıtı tablolardan veya sanat eserlerinden biri olarak görülüyor ve İspanya ve özellikle Bask dini için sevilen bir adalet ve sorumluluk sembolü.
Pablo Picasso’nun 1937’de bir Bask köyünün katliamını tasvir eden 1937 tarihli dev duvar resmi Guernica, o zamandan beri bombalanan her şehrin temsili haline geldi. Faşizme karşı yapılan en güçlü sanatsal kınamalardan biridir ve güçlü, eleştirel mesajı nedeniyle yıllar boyunca tartışma konusu olmuştur. Picasso, orada adalet sağlanana kadar eserin İspanya’da sergilenmesini reddetti ve resim 1967’de MoMa’da sergilendiğinde, sanatçılar Vietnam Savaşı’na karşı bir protesto olarak eserin kaldırılması için dilekçe verdiler. 2003 yılında Guernica’nın duvar halısı versiyonu Birleşmiş Milletler’de örtbas edildi.
Marina Abramovic’ten Ritim 0
Marina Abramoviç, bedensel dayanıklılığın ve sosyal normların sınırlarını zorlayan feminist performans sanatının ilk yenilikçilerinden biriydi ve bunların hepsi kadınların dünyadaki sosyal konumunu sorgulamak amacıyla yapıldı. Ritim 0, onun en çok bilinen ve en şok edici eserlerinden biridir ve 1974’te icra edilmiştir. Abramoviç, 72 nesneyle doldurduğu bir masanın yanında hareketsiz duruyordu. 6 saat boyunca izleyicileri nesnelerle kendisine istediklerini yapmaya davet eden sanatçı, izleyicilere tam özgürlük verildiğinde ne kadar ileri gidebileceklerini bulmayı amaçlıyor. Eşyalar bir gülden tek kurşunla dolu bir silaha kadar uzanıyordu.
Gösterinin başında seyirciler nazik ve ölçülüydü. Sadece üzerine bal sürdüler, onu öptüler ya da onu kendi etrafında döndürdüler. Ancak zaman geçtikçe izleyiciler, sosyal davranışın normal sınırlarından giderek daha uzaklaştığını hissettiler. Elbiselerini kestiler, çıplak karnına dikenler sapladılar ve sonunda seyircilerden biri silahı kafasına dayadı.
Diğer seyircilerin araya girmesiyle kavga çıktı. Altı saatlik sürenin sonunda Marina, koşarak uzaklaşan izleyicilere doğru ilerlemeye başladı. Kendisiyle yüzleşmek zorunda kalmaktan korktuklarına inanıyordu, ancak performans sırasında kendisini onlar için bir nesne haline getirdiği için onu incitebildiler ve ona zarar verebildiler. Güçlü performans parçası nesneleştirme, kontrol ve güç hakkında çok şey anlatıyordu.
Jackson Pollock, Mavi Direkler veya 11 Numara, 1952
Jackson Pollock, en etkili Soyut Dışavurumculardan biriydi ve en çok, yerdeki büyük tuvallerin üzerine boya damlatıp sıçratarak yaptığı büyük ‘aksiyon’ resimleriyle tanınır. İkinci Dünya Savaşı’nın dehşetinden sonra insanlık konusunda hayal kırıklığına uğrayan Pollock, vahşi damlama resimlerinde modern insanın durumunun mantıksızlığını tasvir etmeye başladı. Belki de en ünlü eseri, 11 Numara, 1952 olarak da bilinen Mavi Kutuplar’dır. Pollock’un radikal resim stili başlangıçta insanları şok etti, ancak kısa sürede kitle kültürü tarafından benimsendi; bu, sanatta o dönem için semptom haline gelen bir şeydi. Ancak Pollock, çalışmalarının yönü ve kabulü konusunda eleştirel olmaya devam etti.
Andy Warhol, Campbell’in Çorba Kutuları, 1962
Pop art akımının önde gelen isimlerinden Andy Warhol, zamanının en etkili ve tartışmalı sanatçılarından biri oldu. Çalışmaları sanatsal ifade, şöhret kültürü, seri üretim ve kitle iletişim kültürü arasındaki çizgiyi araştırdı. 1962 tarihli dünyaca ünlü serigrafi tablosu Campbell’s Soup Cans (Campbell’in Çorba Konserveleri), Los Angeles’ta sergilendiğinde heyecan yarattı; bazıları merak uyandırdı, birçoğu ise onu reddetti ve küçümsedi. Warhol bir keresinde kariyeri üzerine düşünürken şöyle demişti: “Campbell’in Çorbalarını yapıp yapmaya devam etmeliydim… çünkü zaten herkes sadece bir resim yapıyor.”
Gerilla Kızlar, 1989
Gerilla Kızları, sanat eserlerinde siyaset, sanat, film ve popüler kültürdeki cinsiyet ve etnik önyargıları ve yozlaşmayı açığa çıkarmak için gerçekleri, mizahı ve çirkin görselleri kullanan bir grup feminist aktivist sanatçıdır.
1989’da New York’taki Kamu Sanat Fonu (PAF) için bu reklam panosunu tasarladılar ve müze kurumlarını kadın sanatçıları yeterince temsil etmedikleri ve kadınları nesneleştirdikleri için eleştirmeyi amaçladılar. PAF bu yazıyı “fazla kışkırtıcı” bularak reddetti. Bunun yerine Guerilla Girls, NYC otobüslerinde reklam alanı kiraladı ve reklamı kendileri yayınladı.
Jeff Koons’tan Balon Köpek
İster ondan nefret edin, ister onu sevin, Jeff Koons sanat dünyasında bir iz bıraktı. Marcel Duchamp’ın The Fountain’la sanatın sınırlarını zorladığı gibi, Jeff Koons da sanatçı olarak tüm kariyeri boyunca sınırları zorladı.
Jeff Koons, sanat eseri aracılığıyla sanatın sanatçı tarafından mı yapılması gerektiğini, yoksa bir sanatçı tarafından tasarlanıp sonsuza kadar bir atölye tarafından mı yapılabileceğini soruyor. Sanat büyük ölçekte üretilebilir mi? Milyonlarca dolara satılabilir mi? Sanat ne zaman sanat olmayı bırakıp pazarlamaya ya da reklama dönüşmeye başlar?
Balon Köpeği, Koons’un uygulamalarının yüzeye çıkardığı etik soruların mükemmel bir örneğidir. Balon Köpeği ilk olarak 1994 yılında Koons tarafından Kutlama adlı bir sergi için yaratıldı. O zamandan bu yana sayısız renk, boyut ve pozla reenkarnasyona uğradı ve Koon’a milyonlarca dolar kazandırdı. Bu ikonik parçayı büyük olasılıkla reklamlardan, müzedeki hediyelik eşya dükkanlarından, televizyon programlarından veya dergilerden tanıyacaksınız.
Ai Weiwei, Han Hanedanlığı Vazosunu Düşürmek, 1995
Ai Weiwei, Çin hükümetini ağır bir şekilde eleştiren ve ifade özgürlüğü için mücadele eden, zamanımızın en büyük provokatörlerinden biridir. Han Hanedanlığı Vazosunu Düşürmek, sanatçıyı önemli sembolik ve kültürel değere sahip 200 yıllık bir tören vazosunu parçalarken tasvir ediyor. Birçoğu bunu bir saygısızlık eylemi olarak nitelendirdi ve Weiwei buna şöyle yanıt verdi: “General Mao bize, ancak eskisini yok edersek yeni bir dünya inşa edebileceğimizi söylerdi.” Diye cevap Verdi.
Tracy Emin, Yatağım, 1998
My Bed, Tracy Emin‘in Birleşik Krallık’taki en tartışmalı ve en ünlü sanatçılardan biri olduğunu anında pekiştiren sanat eseridir. My Bed, 1999 yılında Tate Britain’da ilk kez sergilendiğinde, tepkiler son derece karışıktı; bazı insanlar tamamen tiksinti ve derinden eleştiride bulunurken, diğerleri tamamen mest olmuştu. Sevin ya da nefret edin, bu günah çıkarma yazısı insanların en mahrem alanları, başarısızlıkları, depresyonları, kadın kusurları ve vücut sıvıları hakkındaki tabuları ele almayı başardı.
Damien Hirst, Tanrı Aşkına, 2007
Damien Hirst günümüz sanat dünyasının en tartışmalı isimlerinden biri. Formaldehit sanat eserlerinde saklanan ölü hayvanları 50.000 £’a varan fiyatlara satılıyor ve zamanının en çok maaş alan sanatçılarından biri ve aynı zamanda en çok eleştirilenlerden biri. Tanrı Sevgisi İçin, Hirst’ün 8601 elmasla kapladığı platin bir insan kafatası kalıbıdır. Bu sanat eseri, yaşayan bir sanatçının eseri için şimdiye kadar ödenen en yüksek fiyat olan 50 milyon £’a satıldı; oysa onu üretmek 14 milyon £’a mal oldu. Eser, sanat ve para ahlakını sorgulamayı amaçlıyor. Hirst’ün bir sanatçı olarak kendisi için bir marka yaratma şekli birçok kişiyi tiksindirdi ve ilham verdi, ancak her iki durumda da sanat dünyasında şüphesiz büyük bir iz bıraktı.
Dörtnala Giden At, Eadweard Muybridge
Muybridge, fotoğrafçılık alanında ilk deneycilerden biriydi ve hareketi yakalama konusundaki çalışmalarıyla tanınıyordu. Stop-motion çerçevelerde hareketi yakalamak için birkaç farklı kameranın aynı anda kullanılmasının yanı sıra, izleyiciye hareketli bir resim yanılsaması vermek için görüntüleri birbiri ardına hızlı bir şekilde yansıtmasına olanak tanıyan zoopraxiscope’un kullanılmasına öncülük etti.
Dörtnala Koşan At, bir atın dörtnala gidişindeki hareketin her bir kısmını yakalayarak insanların, insan gözü için çok hızlı gerçekleşen bir şeyi tam ve görkemli ayrıntılarla görmesine olanak tanıdığı için, hareketli fotoğrafçılıkta bir devrim niteliğindeydi. İnsanlar ilk kez bir atın nasıl hareket ettiğini görebildiler. Ve bir atın toynaklarının hiçbir zaman aynı anda yerden ayrılmadığını kesin olarak gösterebildiler.
