Bilgisayar oyunları, üretiminden, yapımına, kültürüne, etkileşimine ve hatta ekonomik boyutuna kadar merak edilenleri sizin için özetledik.
Kabaca 9 kare üzerinde doğru alanları işaretleyerek kazanmaya odaklanan üç taşın dijital versiyonuyla başlayan bir yolculuğun 2023 itibarıyla 385 milyar dolarlık bir pazara dönüşebileceğini kim bilebilirdi? Evet, bilgisayar oyun sektöründen bahsediyoruz. Peki video oyun sektörünün gelişimi nasıl özetlenebilir? Bugün bilgisayar oyunu sektöründe nasıl iş olanakları var? Oyun sektöründe nasıl kariyer yapılır? Oyun sektörü nasıl bir ekonomi oluşturuyor? Gelin, tüm bu sorulara birlikte yanıt arayalım.
Steam, PlayStation gibi video oyun platformları tüm oyunları bir mağaza içinde toplamaya ve dünyanın her yerinden erişilebilir kılmaya başladı.
Street Fighter, Counter Strike, Red Dead Redemption, Valorant, Half-Life, Need for Speed, Call of Duty… Her biri bilgisayar tarihinde, hatta biraz daha büyütürsek insanlık tarihinde, en azından kişisel tarihlerimizde iz bırakmayı başaran video oyunlarının milyarlarca dolarlık bir endüstri oluşturduğunu biliyor muydunuz? Evet, tic-tac-toe olarak da bilinen, üç taş oyununun dijital uyarlaması veya 1958 tarihli iki kişilik tenis oyunu gibi oyunlarla başlayan video oyunların yolculuğu bir yandan bugün oldukça renkli ve dinamik bir ekonomi yaratıyor, diğer yandan yüz binlerce kişiye istihdam sağlıyor.
Farklı uzmanlıkların bilgi birikimini herkes için erişilebilir kılan Accessland.live olarak bu yazımızda “Neden bilgisayar oyunları?” sorusuna ayrıntılı bir yanıt verebilmek için, video oyun tarihine kısaca göz atacak, ardından kasedi biraz hızlandırarak pandemi döneminin oyun sektörüne etkilerine değineceğiz. Oyun sektöründe kariyer olanaklarını ve bilgisayar oyunu mesleklerini özetlediğimiz paragrafımızı Türkiye’de oyun ekosisteminin güncel durumu izleyecek. Video oyunların oluşturduğu ekonomiye değinmeden de olmaz diyeceğiz ve elbette son durak olarak espor disiplinine varacağız.
Bilgisayarı Anlatmanın İlgi Çekici Yolu
Bilgisayarların icat edildiği dönemlerde bir oda büyüklüğünde olduğu gerçeğini hepimiz duymuşuzdur. Bir yanda bu gizemli ve dev elektronik devrelerin neler yapabildiğini bilmeyen insanlar, diğer yanda süratle gelişen teknolojinin desteğiyle ticarileşmeye hazırlanan bilgisayarlar vardı. Matematiksel hesaplamalar için kullanılan bilgisayarlar, gelişim aşamasında oldukları için bir süre daha oyunlarla tanışamasalar da, televizyon üniteleri ve atari konsepti, zaman içinde evlerde yaygınlaşmaya başladı.
O dönemlerde mühendis Ralph Baer, video oyunların da televizyonlarla erişilebilen bir eğlence aracı olabileceğine inandı. Bu girişimci ruhun açtığı yol, bilgisayarların Commodore 64, TRS-80, Apple II gibi hane halkının sahip olabileceği cihazlara dönüşmesini de yıllar içinde beraberinde getirdi.
Video oyun konsollarının satışları 1983 ve 1984 gibi yıllarda bilgisayarların hanelere girmesiyle gerilemeye başladı. Takvimler 1994 baharını gösterdiğinde, ABD’de tahminen 24 milyon hanede bir kişisel bilgisayar vardı ve kullanıcıların yaklaşık yarısı, bilgisayarlarda oyun oynuyordu.
1990’lı yıllarda bilgisayarların yaygınlaşması, oyunu gerçek bir sosyal eğlence aracına da dönüştürdü. Doom, Quake, Counter Strike, World of Warcraft gibi oyun deneyimi paylaşmaya ve arkadaşlarla oyun oynamaya olanak tanıyan bilgisayar oyunları, hikayenin gideceği yöne dair ipuçları sunmaya başlamıştı. 2010’lara gelindiğinde ise dünya, Candy Crush efsanesiyle tanıştı.
Mobil oyunlar her yaş grubuna ulaşmaya başlamış, akıllı telefonların yaygınlaşması oyun endüstrisinde büyümeyi ve çeşitlenmeyi beraberinde getirmişti. Üstelik “hypercasual” gibi bir kez oynandığında büyük bir tutkuya dönüşen, kolay oyun mekanikleriyle oluşturulan yepyeni türler bile doğdu.
Yıllar önce teknoloji mağazalarından satın alınan, birden fazla CD veya DVD üzerinden kurulan oyunlar, bant genişliklerinin artmasıyla tamamen online hale geldi ve platform ekonomisinin ortaya çıkışı, oyun endüstrisindeki gelir modellerini de değiştirdi. Steam, PlayStation gibi video oyun platformları tüm oyunları bir mağaza içinde toplamaya ve dünyanın her yerinden erişilebilir kılmaya başladı.
Oyun, Discord gibi platformlar, Twitch gibi yayın mecraları aracılığıyla sosyalleşmenin dijital versiyonu olduğunu pandemiyle kanıtladı.
Hikayenin Kırılım Noktası: Pandemi
2020, küresel oyun endüstrisi için dönüm noktalarından biri oldu. Pandeminin getirdiği sosyal mesafe tedbirleri ve sokağa çıkma kısıtlamaları eğlenceyi bilgisayar aracılığıyla eve taşıdı. Dünya Ekonomik Forumu’nun derlediği veriler, sokağa çıkma kısıtlamaları sırasında pek çok video oyuncusunun “oyun oynamanın zihinsel sağlıklarına iyi geldiğini” söylediğini kaydetti. Oyun, Discord gibi platformlar, Twitch gibi yayın mecraları aracılığıyla sosyalleşmenin dijital versiyonu olduğunu pandemiyle kanıtladı. Verilere göre video oyun endüstrisi, 2019 ve 2021 arasında %26 oranında büyüdü.
Bilgisayar Oyun Sektöründe
60’lı yıllardan bugüne uzanan bir hikayeyi birkaç paragrafta anlatmak ve tüm ayrıntılara uçtan uca değinmek elbette ki mümkün değil. Yine de önemli kilometre taşlarına değindiğimize inanarak bu başlığımızda, hızlı büyüyen endüstrinin hangi kariyer olanaklarını beraberinde getirdiğine odaklanalım. Zira bilgisayar bilimlerini, görsel sanatları, üç boyutlu animasyonu, modellemeyi, sosyolojiyi, psikolojiyi, hatta tarihi dahi bir araya getiren disiplinlerarası bir ekosistem yaratan bilgisayar oyun endüstrisi, yıllar içindeki gelişiminde yepyeni kariyer olanaklarına da fırsat tanıdı.
Oyun sanatçısı
Bir bilgisayar oyununda deneyimlediğiniz pek çok öğe, bilgisayar desteğiyle üretilen görüntülerden oluşturuyor. Çevre, karakterler, karakterlerin eşyaları ve çok daha fazlası, ince tasarım işçiliğine ihtiyaç duyuyor. İşte oyun sanatçıları, dijital tasarımcılar, dijital sanatçılar tam da bu noktada devreye giriyor. Karakterleri ve yazılı hikayeleri canlı ve sürükleyici anlatılara dönüştürmeyi kolaylaştıran görsel tasarımları, oyun sanatçılarının elinden çıkıyor
Animatör, animasyon sanatçısı
Oyun sektörünün bu hızlı gelişimi, görsel teknolojileri de geliştiriyor ve oyunlar giderek gerçeğe yaklaşıyor. Senaryoların hareketlendirilmiş versiyonları, sahneler, karakter tasarımlarının jest ve mimikleri, patlama efektleri ve daha pek çok şey, animasyon sanatçılarının emeğini taşıyor.
Bilgisayar Oyun Yazarı
Unutulmaz, iz bırakan ve devamlılık teşkil eden birçok oyuna bu değeri kazandıran şey, oyun senaryosu olarak öne çıkıyor. Call of Duty Modern Warfare oynarken gözlerinizin dolduğu oldu mu? Peki ya oyundan çıktığınızda heyecandan nefesinizi tuttuğunuzu fark ettiğiniz? İşte bu sürükleyici deneyimlerin altında oyun yazarlarının, bilgisayar oyunu senaristlerinin yaratıcı hikayeleri yatıyor. Öyle ki Lara Croft: Tomb Raider, Resident Evil, Afterlife, Max Payne, Hitman gibi oyunların senaryoları Holywood filmlerine dahi uyarlanabiliyor.
Unity Geliştiricisi
Bu yazıda işin teknik boyutuna girmeyi pek istemiyoruz ama, video oyunların, Unity gibi oyun motorları üzerinde programlandığını da söylemeden geçmeyelim. İşte yazılım geliştiriciliğinin alt dallarından biri olan oyun geliştiriciliği, Unity gibi platformlarda ve bu platfomlara ait yazılım dillerinde bambaşka bir boyut kazanıyor. Unity geliştiricileri, Unity oyun motoru kullanılarak geliştirilen oyunların kodlarını yazan, mekaniklerini oluşturan kişiler olarak öne çıkıyor.
Test Uzmanı
Oyun sektörünün ortaya çıkardığı en eğlenceli ve cazip mesleklerden biri gibi görünen test uzmanlığı, üretilen oyunların son kullanıcıya sunulmadan önce test edilmesi, oynanması, hataların, bug adı verilen kusurların tespit edilmesini içeriyor.
Seviye Tasarımcısı
Sürükleyicilikten söz ettiğimizde, bir bir atladığınız seviyelerin, seviye atladığınızda elde ettiğiniz başarıların da arkasında bir uzmanlık olduğunu söylememiz gerekir. Seviye tasarımcıları, level olarak tabir edilen ve oyun hikayesinin vazgeçilmez bir parçası olan oyun seviyelerini tasarlıyor.
Ses Tasarımcısı
Oyunların filmlerden aşağı kalır yanı olmadığını, bazı oyunların filmlere dahi uyarlandığını söylemiştik. Sürükleyici atmosferi tamamlayan öğelerden biri olarak da muhakkak sesler ve müzikler sayılıyor. Karakterlerin duygu durumlarına, içinde bulundukları olaylara ve mücadele ettikleri ortamlara göre oyun dinamiklerini geliştiren ses tasarımları yapan ses tasarımcıları da oyun stüdyolarının en çok aradığı uzmanlar arasında öne çıkıyor.
Türkiye’nin Bilgisayar Oyunları Sektöründeki Durumu
Türk Oyun Ekosistemi Raporu’nun 2022 edisyonu, oyun sektörünün bölgesinde ve hatta dünyada parlayan yıldızı olan Türkiye’deki duruma dair önemli ipuçları taşıyor.
552 oyun girişiminin olduğu Türkiye’de 10 oyun odaklı inkübatör, 13 de hızlandırma programı bulunuyor.
23 aylık bir süre zarfında, Türkiye’nin en hızlı unicorn’unu, yani değerlemesi 1 milyar doları aşan şirketini çıkaran Türkiye oyun ekosistemi, aynı zamanda 21 aylık bir süreçte bir oyun girişiminin uluslararası bir rakibine satışını da deneyimlemiş bir sektör olarak yurt dışına gerçekleştirilen bilgi ve teknoloji ihracatının ilk sırasında konumlanıyor. Ülkemizde yalnızca oyun girişimlerine odaklanan 5 risk sermayesi fonu bulunmaktadır. Toplam unicorn oyun şirketi sayısı 2, yurt dışına satılan girişim sayısı ise 5 tir.
Oyun ve İş Dünyası: Renkli ve Dinamik Bir Ekonomi
Küresel oyun endüstrisi her geçen yıl büyümeye devam ediyor, daha fazla gelir elde ediyor, daha fazla insanı kendisine çekmeyi başarıyor. Statista’ya göre video oyunları pazarının gelirlerinin 2027’ye kadar her yıl %7,9 büyüme kaydedecek. 2023’ü ise 385 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğüyle tamamlayacağı öngörülüyor.
Z kuşağı ve Y kuşağı oyunla giderek daha fazla etkileşim kuruyor, oyun üzerinden arkadaşlar ediniyor, topluluklar kuruyor ve oyunlar aracılığıyla sosyalleşiyor. Bu durum, oyun içi satın alımlara, oyun içi reklam gelirlerine de yansıyor. Özellikle mobil oyun içi reklam harcamalarının 2021’de 3 milyar dolara yaklaştığı tahmin edilirken, bu güçlü video oyun toplulukları bilgisayar oyunlarını bir spor disiplinine dönüştürmeyi de başarıyor.
Oyundan bu kadar söz etmişken, esporu pas geçmek olmaz. Türkiye’de de federasyon düzeyinde temsil edilen espor disiplini, bilgisayar oyunları üzerinden yapılan ulusal ve uluslararası turnuvaları, yeri geldiğinde kurumsal şirketler tarafından satın alınan, yeri geldiğinde bireysel girişimciler tarafından yatırım yapılan espor kulüplerini ve çekişmeli geçen transfer sezonlarını kapsıyor. Video oyuncuların, başka bir deyişle esporcuların karşılamaları canlı yayınlarla izleyicilerle buluşuyor.
