Efsanelerle Çin Yeni Yılı yazımızda, kutlamalarının ardındaki, yüzyıllardır anlatılan birbirinden ilginç efsaneler ve hikayeleri paylaştık. Bu blog yazısında, Çin Yeni Yılı geleneğinin ardındaki en ilginç 5 hikayeyi keşfedeceğiz. Bu hikayeler, Çin Yeni Yılı’na bakış açınızı değiştirecek.
Çin Yeni Yılı, sadece bir takvim değişikliğinden çok daha fazlasını ifade eder. Bu özel dönem, aynı zamanda köklü bir kültürel mirası ve zengin bir sözlü geleneği de beraberinde getirir. Yüzyıllardır nesilden nesile aktarılan efsaneler ve hikayeler, Çin Yeni Yılı’nın anlamını derinleştirir ve kutlamalara ayrı bir boyut katar.
Çin’e dair bilinen en eski yazılı kayıtlar MÖ 1250’ye kadar uzanıyor ve Çin Yeni Yılı’nın kökeni 3.800 yıl öncesine dayanıyor. Bu süreçte, çoğu zaman aile ve merhamet üzerine önemli dersler vermek amacıyla. Çin folklorunun sayısız öyküsü nesiller boyunca çocuklara anlatıldı.
Efsanelerle Çin Yeni Yılı ve 5 İlginç Hikaye
1. Canavar Nian Efsanesi
Hiç merak ettiniz mi, neden Çin Yeni Yılı’nın rengi kırmızıdır? Bu durum, Nian (Çince’de “yıl” anlamına gelir) adındaki, keskin dişlere ve boynuzlara sahip korkunç bir deniz canavarının, Çin Yeni Yılı zamanı yuvasından çıkıp karaya geldiği dönemde başladı. Bu canavar, çevredeki köylerde insanları avlayıp hayvanları yediği için halk evlerini terk eder, dağlara doğru kaçardı.
Ancak işler, bir tanrı kılığına girmiş bilge bir yaşlı adam köye gelene dek değişmedi. Nian’dan saklanmayı reddeden bu yaşlı adam, evini kırmızı kâğıtlarla süslemeye, bambu yakarak yüksek çatırdama sesleri çıkarmaya, kırmızı giysiler giymeye ve mumlar yakmaya karar verdi. Böylece Nian’ı korkutup uzaklaştıracaktı. Yöntemi işe yaradı ve canavar bir daha ortaya çıkmadı. Bu sayede, Çin Yeni Yılı’nda kırmızı rengin kullanılması ve havai fişek (ya da maytap) yakma geleneği başlamış oldu.
2. Çin Burçları: Hayvanların Yarışı
Çin mitolojisindeki önemli figürlerden biri olan Yeşim İmparator (Jade Emperor), cennetin hükümdarı olarak bilinir ve Çin’in ilk imparatoru olarak anılır.
Kendi doğum gününde 12 hayvanı bir yarışa davet eder. Ödül olarak, burç takviminde her bir hayvana bir yıl adı verilecektir ve yarış sıralaması, her hayvanın burç sırasını belirleyecektir.
Büyük bir ırmak, yarışın son engelidir. Öküz ile Fare nehrin karşısına geçmek üzereyken Fare, Öküz’ün kafasına oturmasına izin vermesi için onu ikna eder. İkili neredeyse bitiş çizgisine vardığında, Fare aniden fırlayıp birinci olur, Öküz ise ikinci sırayı alır.
Ardından, nehir akıntısı tarafından biraz yavaşlatılan Kaplan üçüncü gelir. Dördüncü olan Tavşan, akıntıya kapılmamak için yüzerken bir kütüğe tutunmuştur ve Ejderha’nın nefesi sayesinde kıyıya ulaşır. Yarış sırasında yakınlardaki bir köydeki yangını söndürmek için yarıştan kısa süreliğine ayrılan Ejderha beşinci olur. Ejderha’nın hemen arkasından at gelen Attır; tam altıncı olmak üzereyken Yılan, At’ın ayağından kayıp sürünerek öne geçer. Yılan altıncı, At yedinci sırayı alır.
Keçi, Maymun ve Horoz ise ırmağı geçmek için birlikte bir sal yaparlar. Bu üç hayvan kıyıya ulaştıklarında; önce Keçi sekizinci, ardından Maymun dokuzuncu ve Horoz onuncu olur. Köpek, burç takviminin on birinci hayvanı olarak suyla oynamaya dalar ve zamanın nasıl geçtiğini unutur.
Hikâye burada bitebilirdi, çünkü imparator Domuz’u daha fazla beklemekten neredeyse vazgeçer. Domuz, yarışın tam ortasında acıkıp yemek yemek için durur ve ardından bir de kestirdiği için gecikir. Sonunda uyandığında, yarışı bitirerek on ikinci sıraya yerleşir.
3. Kırmızı Zarflar: Şeytan Sui Efsanesi
Eğer Çin Yeni Yılı sırasında kırmızı zarf almayı seviyorsanız, bunu Şeytan Sui’ye borçlu olabilirsiniz. Efsaneye göre, Şeytan Sui Yeni Yıl Arifesi gecesi ortaya çıkar ve çocuklara zarar verirdi. Çocuklar bu şeytandan o kadar korkarlardı ki ağlamak yerine, ateşlenip akıllarını yitirecek kadar şiddetli bir rahatsızlığa kapılırlardı.
Çocukları bu şeytandan korumak isteyen ebeveynler, mumlar yakar ve tanrılardan koruma dilemek için dua ederlerdi. Bir gün, bir aile çocuğa sekiz tane madeni para verip oyalamak istedi. Çocuk uykuya daldığında, aile madeni paraları kırmızı bir kâğıda sararak yastığın altına koydu. Aynı gece, Sui çocuğun evine geldi ama çocuğun kafasına dokunmaya çalıştığında, paralar parlak bir ışık yayarak canavarı korkutup uzaklaştırdı.
Meğer tanrılar ebeveynlerin dualarını duymuş ve çocuğu korumak için kendilerini madeni para kılığına sokan sekiz muhafız göndermişti. O andan itibaren, çocukları korumak ve onlara şans getirmek için kırmızı zarflar verme geleneği başlamış oldu.
4. Kapı Tanrıları, Shentu ve Yulei
Anlatılanlara göre, Doğu Çin Denizi’nde bulunan bir şeftali ağacı aynı zamanda hayaletler diyarının kapısı görevi görürdü. İki tanrı olan Shentu ve Yulei, bu girişin bekçiliğini yapar ve insanlara zarar veren hayalet ve şeytanları kaplana yem ederdi. Bu yöntem, hayaletlerin ölümlüler diyarını ziyaret ettiklerinde insanlara zarar vermesini engellerdi.
Hayaletler, tanrıların uyarılarını dinlemeyip yine de insanlara musallat olmak isterse, sadece bu tanrıların suretini görmek bile onları uzaklaştırmaya yeterdi. Bu yüzden insanlar, tanrıları temsil eden kuklaları şeftali ağacından oyup evlerinin girişine koymaya başladı. Han Hanedanı döneminde ise gelenek sadeleştirildi. Tanrıların portreleri şeftali ağacından yapılmış tahta plakalar üzerine çizilir oldu. Zamanla, tahtaya çizilen tanrı isimlerinin yerini, bugünkü kare kırmızı kâğıtlar üzerine yazılan kutsama sözcükleri aldı.
5. Çin Mantısının Kökeni: Tanrıça Nüwa’ya Saygı
Nüwa, Çin mitolojisinde insanlığın yaratıcısı ve Cennet ile Yeryüzü’nün düzenini onaran “ana tanrıça” olarak bilinir. Efsaneye göre, Tanrıça Nüwa, Çin Yeni Yılı’nın ilk sekiz gününde her gün farklı bir canlı yarattı ve yedinci günde insanlar doğdu.
Nüwa’nın insanları sarı kilden yarattığı, ancak kulakların kışın soğuğuna dayanamayacağını fark edince onları diktiği ve insanların ağızlarına da iplik yerleştirdiği anlatılır. İnsanların yaratılışı için Nüwa’ya teşekkür etmek isteyen halk, kulak şeklinde hamur parçaları hazırlayarak içine et ve sebze koydu. İşte mantı (dumpling) böyle doğdu.
İlginizi Çekebilir:
Çin Takvimi Nedir? Kökeni, Özellikleri ve Gelenekleri
Efsanelerle Çin Yeni Yılı – Özet
Çin Yeni Yılı’nın ardındaki bu 5 ilginç hikaye, geleneğin ne kadar zengin ve köklü olduğunu gözler önüne seriyor. Bu hikayeleri öğrenmek, sadece Çin Yeni Yılı’nı değil, aynı zamanda Çin kültürünü ve değerlerini de daha iyi anlamamızı sağlıyor. Umarım bu blog yazısı, Çin Yeni Yılı’na olan ilginizi artırmış ve size yeni bilgiler katmıştır. Bir sonraki Çin Yeni Yılı kutlamalarında bu hikayeleri hatırlayarak, geleneğin anlamını daha derinden yaşayabilirsiniz.
